Regueifiñas: a final

Este mediodía tivo lugar o debate final do certame Regueifiñas. As representantes do IES Aquis Querquernis e IES Valga foron elexidos polo comité científico de Regueifas de Ciencia como os mellores de entre os 14 equipos de toda Galicia que se presentaron ao concurso.

O debate, que se desenvolveu no Auditorio da facultade de comunicación da Universidade de Santiago de Compostela (sen público) e que se emitiu en streaming, preguntaba se debería ser obrigatoria a vacina da COVID-19. Unha vez máis, os dous equipos, que defendían unha posición que lles tocara por sorteo, demostraron unha enorme capacidade dialéctica e de estudo e preparación do tema.

Ao rematar a contenda, fóronlles entregados os premios. Por mor da pandemia, non foi posible facer a visita aos Centros Singulares, que quedou adiada ao inicio do curso 2021-2022, cando a situación sanitaria sexa máis favorable.

Moitos parabéns aos dous equipos e aos seus profesores e profesoras por tan bo traballo e ata a próxima Regueifiña de Ciencia!

Se perdiches a Regueifiña, agora podes vela completa!

VOLVEN AS REGUEIFA DE CIENCIA: ESTÁ A INDUSTRIA QUÍMICA CREANDO UN MUNDO TÓXICO?

• Regueifas de Ciencia para o pensamento crítico, iniciativa da Universidade de Santiago de Compostela volve en 2021 en modalidade virtual.

• A primeira Regueifa desta edición terá lugar este xoves día 28 de xaneiro ás 19.30h e poderá seguirse en Regueifas.org/streaming ou na súa canle de YouTube

• A actividade está financiada pola FECYT (Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía), pertencente ao Ministerio de Ciencia e Innovación.

No último século tense dobrado a esperanza de vida da poboación mundial. A contribución da química neste feito é innegable, ao participar na creación de fertilizantes, fármacos, desinfectantes, antibióticos ou novos materiais. En paralelo a este desenvolvemento, prodúcese unha grande exposición das persoas a milleiros de substancias. Para controlar a seguridade de calquera substancia sintetizada en cantidades maiores a unha tonelada ao ano, a Unión Europea creou o mecanismo de rexistro, avaliación, autorización e restrición de substancias químicas (REACH). Porén, existen voces que alertan sobre a ineficacia deste mecanismo, ao non ter en conta efectos cruzados sinérxicos ou unha potencial actividade como disruptores endocrinos a moi baixas concentracións. 

Neste contexto, o debate lanza a pregunta de se o desenvolvemento da química está construíndo un mundo mellor ou, pola contra, estamos atentando contra o medio e a nosa propia saúde. Dous equipos, cada un defendendo unha postura diferente, enfrontaranse con tempos pautados e un moderador imparcial (o xornalista científico Manuel Vicente) para que o público acade unha opinión informada sobre este asunto. 

Este formato de debate, a modalidade escollida pola organización de Regueifas, coñécese como de tipo Oxford e coas súas regras se teñen celebrado xa doce Regueifas de Ciencia dende 2016, tocando temas tan polémicos como os transxénicos, a enerxía nuclear, a edición xenética en embrións humanos ou o eucalipto.  Todos os debates poden verse completos na web www.regueifas.org.

Os equipos

Este xoves catro expertos e expertas debaterán sobre se estamos a crear un mundo tóxico. No equipo do non:

• José Manuel López Nicolás, Scientia. Catedrático de bioquímica e bioloxía molecular. Universidad de Murcia

• Moisés Canle López, catedrático de química física. Universidade de A Coruña.
  
  No equipo do si:

• Dolores Romano Mozo, responsable de políticas de substancias químicas do European Environmental Bureau

• Marieta Fernández, Catedrática da Universidad de Granada e investigadora da  rede CIBER Epidemología y Salud Pública (CIBERESP)

Este ano Regueifas de Ciencia celebrarase exclusivamente en liña. En todas as edicións anteriores existiu a posibilidade de seguir as Regueifas a través da emisión en directo dende a súa web, mais este ano e debido á situación sanitaria, esta será a única opción para asistir aos debates. A pesar disto, o público de Regueifas poderá realizar as votacións iniciais e finais características de Regueifas e, por suposto, poderá formular aos relatores e relatoras as preguntas que estime oportuno.

 Regueifas de Ciencia é unha iniciativa da Universidade de Santiago de Compostela e está financiada pola FECYT, a Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología. A súa primeira edición celebrouse en 2016 e todos os debates poden volver a verse en regueifas.org. 

- Moisés Canle López -

Catedrático de Química Física. h=25, >3500 citas.

Anteriormente Prof. Titular de Universidade, Prof. Axudante de Universidade e investigador no Instituto Español de Oceanografía (3 anos).

Formación académica: Licenciado en Química pola Universidade de Santiago de Compostela (especialidade en Química Física) e Doutor en Química pola Universidade da Coruña.

Principais intereses de investigación: elucidación e comprensión dos mecanismos das reaccións químicas con vistas ao seu adecuado control e mellora. Na actualidade a súa investigación enfócase especialmente na comprensión de procesos relacionados coa contaminación ambiental difusa e co desenvolvemento de tecnoloxías limpas e sustentables para a eliminación de devanditos contaminantes e a potabilización e saneamento de augas. Está interesado na comunicación científica en xeral, con especial énfase na divulgación e socialización da Ciencia, e da Química en particular.

Xestión: foi coordinador do Máster en Química Ambiental e Fundamental da Universidade da Coruña, Coordinador de Prácticas Externas da Facultade de Ciencias, Responsable de Mobilidade Internacional da Facultade de Ciencias e Coordinador da Unidade de Divulgación da Cultura Científica da UDC. Foi Vicedecano de Química e actualmente é Decano na Facultade de Ciencias da UDC.

Estancias de investigación: University College of Dublin (Irlanda) e a University of Newcastle upon Tyne (UK). Foi investigador Marie-Curie no Max-Planck Institut für Strahlenchemie (Alemaña) e investigador convidado na Universidade de Coimbra e o Institute for Fundamental Research in Organic Chemistry, Fukuoka (Xapón).

Actividade académica noutras institucións: Foi invited lecturer na University of Newcastle upon Tyne (UK), e profesor visitante na Universitá dei Padova (Italia), University of Zagreb (Croatia), Instituto Politécnico de Bragança (Portugal), Université Mohammed V (Rabat, Morocco), Technical University of Delft (Netherlands), International Iberian Nanotechnology Laboratory (Braga, Portugal) e Universita degli studi dei Napoli Federico II (Italia).

Mantén numerosas colaboracións con outros grupos de investigación nacionais e internacionais.

Participou en 46 proxectos de investigación e 2 proxectos de mellora e innovación docente. Realizou abundante labor de transferencia con empresas, subscribindo contratos de asesoramento técnico e mellora tecnolóxica coas empresas Jesus Chinchilla S.L., Bunge S.A., Protección Medioambental S.L., EMALCSA, Labaqua, Cetaqua, Fundación Ramón Domínguez, Aqua Enviro Ltd (UK), Ardtoe Marine Laboratory, Viking Fish Farms Ltd. e Edar-Bens, S.A., Intacta Xestión Ambiental, Russula, etc.

Autor máis de 150 publicacións, incluíndo artigos científicos en revistas de alto impacto, informes técnicos e documentos educativos, así como 4 libros editados e 6 capítulos de libros. Autor dunhas 300 presentacións en congresos especializados nas súas áreas de interese científico, incluíndo conferencias plenarias e invitadas, así como numerosas comunicacións orais e en formato póster. Dirixiu 9 teses doutorais, 3 delas no estranxeiro (Brasil, Alxeria, Portugal), e ten actualmente en dirección outras 6.

- José Manuel López Nicolás -

Catedrático de Bioquímica e Bioloxía Molecular na Universidade de Murcia. Vicerreitor de Transferencia e Cultura Científica da devandita universidade.

En 1994 publiquei o meu primeiro artigo de investigación nunha revista científica especializada e, desde entón,a miña carreira profesional centrouse no descubrimento de novos achados en bioquimica, nutrición ou biotecnoloxía, moitos dos cales foron publicados nas máis prestixiosas revistas científicas.

Co paso dos anos, deime conta de que aínda que as publicacións científicas deste tipo son absolutamente necesarias, non o é menos divulgar a ciencia de forma comprensible para todo tipo de público.

Por este motivo, no ano 2005 escribín o meu primeiro libro titulado Nuevos Alimentos de siglo XXI e no ano 2011 decidín comezar o meu propio blog de divulgación científica SCIENTIA que foi galardoado co Premio Tesla 2013, Premio Bitácoras ao Mellor Blog de Ciencia 2013, Premio 20 blog ao mellor Blog de Ciencia, Tecnoloxía e Internet 2014, Mención de Honra nos Premios Prisma 2014, Premio á divugación da Biotecnoloxía 2014, Premio ADC Murcia 2015 e Premio mellor web da Verdade 2015. EN 2016 recibín o Premio especial do xurado ASEBIO pola miña traxectoria no mundo da divulgación científica.

Colaboro tamén en TVE, Moviestar, Cadea SER, A Verdade, Jot Down, Naukas e Principia.

En 2016 publiquei o meu segundo libro: Vamos a comprar mentiras. Alimentos y cosméticos desmontados a la luz de la ciencia que xa vai pola súa edición número 7.

Tamén en 2016 publiquei Reacciones cotidianas. La química de nuestros días publicado por El Pais.

De 2017 a 2020 fun o Coordinador de Cultura Científica da Universidade de Murcia.

En 2019 publiquei Un científico en el supermercado editado por Planeta. Xa leva catro edicións.

Desde 2020 son o Vicerreitor de Transferencia e Divulgación Científica da Universidade de Murcia.

- Marieta Fernández Cabrera -

Doutora en Ciencias Químicas pola Universidade de Granada (UGR, 2001), Experta en Epidemioloxía e Investigación Clínica pola EASP (EASP, 2004) e Máster en Radioloxía e Medicamento Físico pola Universidade de Granada (UGR, 2007). É catedrática da Universidade de Granada, e Investigadora do Instituto de Investigación Biosanitaria (ibs.SELECTA) e do Ciber de Epidemioloxía e Saúde Pública (CIBERESP).

Desde o ano 2003 a Dra. Fernández pertence, ademais, á cohorte de nacemento prospectiva Infancia e Medio Ambiente-INMA, ocupándose dende 2007, da coordinación da cohorte INMA-Selecta dentro deste consorcio de investigación. Imparte a materia de “Cancro e Alimentación” no Grao de Nutrición Humana e Dietética da Universidade de Granada dende 2008.

A Dra. Fernández lidera un grupo de investigación pluridisciplinar de expertos en toxicoloxía humana, clínicos eepidemiólogos, que presta unha atención especial ao desenvolvemento de biomarcadores da exposición humana a disruptores endocrinos e ao estudo dos seus efectos sobre a saúde da poboación. O seu grupo de investigación ten como hipótese de traballo "o estudo do impacto sobre a saúde e o medio ambiente de numerosas sustancias químicas, contaminantes ambientais". Esta investigación viuse reflectida en máis de 150 publicacións científicas (recollidas en ScienceCitation Index), e na participación continuada, dende 1994 ata a actualidade, en numerosos proxectos de investigación europeos, nacionais e autonómicos. Actualmente lidera o WP14: Effect Biomarkers do proxecto europeo HBM4EU (Iniciativa da Biomonitorización da exposición humana).

- Dolores Romano Mozo -

Enxeñeira agrónoma e técnica superior en prevención de riscos laborais. Traballou desde os anos 90 en campañas de prevención da contaminación e do risco químico en diversas organizacións non gobernamentais, incluíndo Greenpeace, a Fundación Ecoloxía e Desenvolvemento (ECODES), o Instituto Sindical de Traballo, Ambiente e Saúde (ISTAS) e Ecoloxistas en Acción. Na actualidade é responsable de políticas de sustancias químicas na Oficina Europea de Medio Ambiente (EEB).

É observadora da EEB no Comité de Avaliación de Riscos e no Comité de Análise Socioeconómica da Axencia Europea de Sustancias Químicas.

É autora dun centenar de publicacións sobre os impactos sobre a saúde e o medio ambiente das sustancias químicas tóxicas e sobre políticas para previlos, incluíndo artigos en revistas científicas, informes e estudos técnicos e materiais divulgativos.